Auto-immuunziekten: wat te doen als het lichaam zichzelf aanvalt?

Je lichaam is zo sterk als zijn immuunsysteem, net zoals een land zo sterk is als zijn verdedigingsvermogen. Wanneer de immuniteit van je lichaam berserk wordt, vallen de cellen die bedoeld zijn om je lichaam te beschermen het in plaats daarvan aan. Dit is wanneer auto-immuunziekten worden veroorzaakt.

Wist je dat er meer dan 80 bekende auto-immuunziekten zijn? [1]? Interessant is dat meer vrouwen er last van hebben dan mannen [2]. Dus wat zijn auto-immuunziekten en waarom valt het eigen immuunsysteem van het lichaam zichzelf aan? Lees verder voor alle informatie.

Wat is een auto-immuunziekte?

Het immuunsysteem is het afweermechanisme van je lichaam. Het beschermt je tegen binnendringende ziektekiemen zoals bacteriën, virussen, schimmels, enz. Normaal gesproken herkent het immuunsysteem de eigen cellen, weefsels en organen van je lichaam (‘zelf’-antigeen). Het kan ze onderscheiden van de binnendringende of vreemde cellen, eiwitten of nucleïnezuren (‘niet-zelf’ antigeen).

Auto-immuunziekten treden op wanneer uw immuunsysteem er niet in slaagt om onderscheid te maken tussen ‘zelf’ en ‘niet-zelf’ antigeen. Het produceert auto-antilichamen die uw eigen cellen, weefsels of organen aanvallen. Dit vermindert niet alleen het vermogen van het lichaam om zichzelf te verdedigen tegen binnendringende ziektekiemen, het verzwakt ook het systeem door zelfvernietiging.

Ook is het vermeldenswaard dat het immuunsysteem een regulerende component heeft (bijv. Regulerende T-cellen) die de immuunactivatie controleert en stopt zodra de infectie voorbij is. Disfunctie van de regulerende component leidt tot overactiviteit van het immuunsysteem. Deze overactiviteit van het immuunsysteem kan ook leiden tot auto-immuunziekten.

Hoe beïnvloedt auto-immuunziekte het lichaam?

Auto-immuunziekten beïnvloeden het lichaam op vele manieren. Deze effecten kunnen gelokaliseerd of systemisch zijn. Terwijl gelokaliseerde aandoeningen een specifiek orgaan of weefsel beïnvloeden, beïnvloeden systemische auto-immuunziekten meerdere organen tegelijkertijd.

De meest voorkomende symptomen van auto-immuunziekte zijn koorts, huiduitslag, gewrichtspijn en ontsteking. Gastro-intestinale aandoeningen en gezwollen klieren [3] kan ook worden gezien. Deze symptomen kunnen plotseling zeer ernstig worden, waardoor een ‘opflakkering’ ontstaat. De periode tussen opflakkeringen, wanneer de symptomen niet aanwezig zijn, staat bekend als remissie.

Tekenen van een zwak immuunsysteem

Hoewel een overactief immuunsysteem leidt tot auto-immuunziekten, is het immuunsysteem in sommige gevallen mogelijk niet zwak. Het onvermogen om optimaal te blijven functioneren kan dan een auto-immuunreactie veroorzaken.

Een paar symptomen van een verzwakt immuunsysteem zijn:

• Terugkerende infecties
• Frequente koorts en verkoudheid
• Constante vermoeidheid
• Buikpijn en abnormale stoelgang
• Langzame genezing van wonden
• Huid- en haarproblemen
• Bloedaandoeningen
• Hoge niveaus van stress
• Langzame groei en ontwikkeling bij kinderen [4]

Enkele veel voorkomende auto-immuunziekten

Hoewel de exacte redenen van auto-immuniteit onbekend zijn, kunnen de genetische samenstelling of omgevingsfactoren een persoon vatbaar maken voor deze aandoeningen. Enkele veel voorkomende auto-immuunziekten die voornamelijk bepaalde organen treffen, zijn: [5]

Aandoeningen die de huid beïnvloeden	Psoriasis Vitiligo
Aandoening die het haar beïnvloedt	Alopecia areata |
Aandoeningen van het spijsverteringsstelsel	Inflammatoire darmziekten (IBD) Ziekte van Crohn Colitis ulcerosa Coeliakie
Aandoeningen van hormonen	Diabetes type I Hashimoto’s thyroiditis De ziekte van Grave
Aandoeningen die het bloed beïnvloeden	Pernicieuze anemie Hemolytische anemie Idiopathische trombocytopenische purpura (ITP)
Aandoeningen van het zenuwstelsel	Multiple sclerose Myasthenia gravis Guillain-Barre syndroom Chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie (CIDP)
Disorder die gewrichten aantast	Reumatoïde artritis

Veel auto-immuunziekten kunnen meerdere organen beïnvloeden naarmate ze vorderen. Enkele voorbeelden van systemische auto-immuunziekten zijn: [6]

• Systemische Lupus Erythematosus (SLE)
• Systemische sclerose

Behandelingen voor auto-immuunziekten

Auto-immuunziekten vertonen een breed scala aan symptomen. Deze variëren afhankelijk van een bepaalde aandoening en ook van hoe ver de ziekte is gevorderd. Behandelingsstrategieën voor deze aandoeningen kunnen grofweg worden onderverdeeld in het volgende: [7]

1. Symptomatische therapie

Dit is gericht op het verminderen van de symptomen, vooral tijdens opflakkeringen. Medicatie kan bijvoorbeeld worden gebruikt om ontstekingen, pijn, zwelling, koorts of huiduitslag te verminderen. In extreme gevallen kan een operatie worden uitgevoerd.

2. Vervangingstherapie

Wanneer aandoeningen vitale systemen van het lichaam beïnvloeden, zoals het bloed of hormonen, worden vervangende therapieën voorgesteld. Insuline moet bijvoorbeeld worden gegeven aan mensen die lijden aan diabetes type I, of bloedtransfusies voor hemolytische anemie.

3. Immunosuppressie of immuunmodulatie

Aangezien auto-immuunziekten worden veroorzaakt door een overactief immuunsysteem, kunnen geneesmiddelen worden gebruikt om de immuunrespons van het lichaam te beheersen (immunomodulatoren) of te verminderen (immunosuppressiva).

Corticosteroïden kunnen bijvoorbeeld worden gegeven om ontstekingen onder controle te houden. Evenzo kunnen geneesmiddelen die B-cellen, T-cellen of TNF (tumornecrosefactor) blokkeren, worden gegeven aan patiënten die lijden aan psoriasis of auto-immuunartritis.

Het kan echter potentieel gevaarlijk zijn om immunomodulerende of immunosuppressieve geneesmiddelen gedurende een lange periode te gebruiken, omdat het de patiënt kwetsbaar kan maken voor levensbedreigende infecties.

Bovendien kan een gezonde levensstijl met een uitgebalanceerd dieet, voldoende slaap en milde lichaamsbeweging (indien mogelijk) uw immuunsysteem stimuleren. Dit kan ook helpen de frequentie van opflakkeringen te verminderen. In bepaalde gevallen kan mogelijke identificatie van bepaalde triggers (zoals voedsel, bepaalde chemicaliën of angst) en het vermijden daarvan helpen om de auto-immuunziekte onder controle te houden.

Voedingsmiddelen om te vermijden in het geval van auto-immuunziekten

Het spijsverteringsstelsel met zijn inwonende microbiota (vriendelijke bacteriën en andere micro-organismen) speelt een belangrijke rol in de immuunfunctie van het lichaam. [8] Het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen kan helpen bij het verminderen van ontstekingsreacties bij verschillende auto-immuunziekten.

Omdat de triggers en symptomen van auto-immuunziekten van persoon tot persoon verschillen, kan het volgen van het AIP-dieet (Auto-immuunprotocol) helpen bij het identificeren van de specifieke voedingsmiddelen die moeten worden vermeden. [9] Het gaat hierbij om twee fasen:

1. Eliminatiefase

Ten eerste worden bepaalde voedingsmiddelen volledig uit het dieet gehaald voor maximaal enkele weken zoals aanbevolen door de diëtist. Voedingsmiddelen waarvan algemeen bekend is dat ze ontstekingen veroorzaken, worden meestal verwijderd.

Sommige van deze voedingsmiddelen omvatten:

• Zuivel
• Noten en zaden
• Granen zoals tarwe, gerst, haver, etc.
• Peulvruchten
• Eieren
• Vleesvervangers zoals soja, tofu, etc.
• Groenten zoals brinjal, tomaten, paprika’s, etc.
• Bewerkte en verpakte voedingsmiddelen
• Voedingsmiddelen met een hoog suikergehalte
• Koffie
• Alcohol

2. Herintroductiefase

Als de eliminatiefase resulteert in een significante verbetering van de symptomen, wordt de herintroductiefase gestart.  Hier probeer je één voedsel tegelijk uit en noteer je hoe je je voelt. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan voeding en een lagere kans hebben om ontstekingen te veroorzaken, hebben de voorkeur. Als herintroductie van een bepaald voedsel het ongemak verhoogt, elimineert u het helemaal uit uw dieet. Zo niet, dan kunt u dit voedsel blijven gebruiken als onderdeel van uw dieet.

Het is erg belangrijk om een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg te raadplegen voordat u met een AIP-dieet begint om ernstige bijwerkingen te voorkomen.

Voedingsmiddelen die u kunt proberen als u bepaalde auto-immuunziekten heeft

Low-FODMAP-voedingsmiddelen kunnen gastro-intestinale problemen helpen verminderen bij bepaalde auto-immuunziekten zoals IBS. FODMAP’s (Fermenteerbare Oligosacchariden Disachariden Monosachariden en polyolen) kunnen leiden tot symptomen zoals buikpijn, opgeblazen gevoel, gas, diarree, enz.

Low-FODMAP-voedingsmiddelen kunnen vers fruit, groenten, niet-zuivelmelk en melkproducten, peulvruchten, rijst, quinoa, vis, enz. Omvatten. Maar u moet slechts één voedsel met een laag FODMAP-gehalte tegelijk introduceren en onmiddellijk stoppen in geval van bijwerkingen. Vergeet ook niet om met uw diëtist te bespreken voordat u wijzigingen in uw dieet aanbrengt.

Waarom heb je er meerdere Auto-immuunziekten?

Het is niet ongebruikelijk dat een persoon meer dan één auto-immuunziekte ontwikkelt. Polyautoimmuniteit of de aanwezigheid van meerdere auto-immuunziekten bij een enkel individu, is vaak gezien bij AITD (auto-immuun schildklieraandoening), het syndroom van Sjögren, enz. [10]

Veel redenen, zowel intern als extern, kunnen verantwoordelijk zijn voor polyautoimmuniteit. Een paar zijn:

1. Genetica en erfelijkheid

De genen die we van onze ouders erven, spelen een belangrijke rol in hoe ons immuunsysteem zich ontwikkelt en functioneert. Het kan ook van invloed zijn op onze kansen op het ontwikkelen van meerdere auto-immuunziekten.

2. Geslacht en leeftijd

Het is vaak waargenomen dat vrouwen, met name in de vruchtbare leeftijd, vatbaarder zijn voor auto-immuunziekten. De exacte reden hiervoor is nog niet bekend, maar de hoge hormonale niveaus kunnen een bijdragende factor zijn.

3. Eerdere infecties

Het immuunsysteem zet een immuunrespons op tijdens infecties en ziekten. Langdurige ontsteking als gevolg van ongecontroleerde immuunrespons kan leiden tot auto-immuniteit, die gezonde lichaamsweefsels aanvalt. Kinderen met een streptokokken keelinfectie kunnen bijvoorbeeld vervolgens artritis in de gewrichten ontwikkelen. [11]

4. Lichaamsgewicht en levensstijl

Overmatig lichaamsgewicht of obesitas kan een bijdragende factor zijn voor auto-immuunziekten. Disfunctie van de vetweefsels leidt tot abnormale afscheiding van cytokines, wat kan leiden tot een lage chronische ontsteking. Gebrek aan lichaamsbeweging, hoge consumptie van junkfood, roken, onvoldoende slaap, constante stress kunnen allemaal leiden tot opflakkeringen of episodes van auto-immuniteit.

5. Omgevingsfactoren

Naast de genetische samenstelling van een individu, beïnvloeden de omgevingsfactoren ook het veroorzaken van auto-immuunreacties. De beroemde ‘hygiënehypothese’ stelde voor dat als kinderen in hun vroege jeugd minder worden blootgesteld aan ziekteverwekkers, hun immuunsysteem niet goed is ontwikkeld en ze vatbaarder zijn voor allergische reacties.

Ook de aanwezigheid van pollen, andere verontreinigende stoffen in de omgeving kan auto-immuunziekten zoals astmatische of psoriatische reacties veroorzaken. Chemicaliën zoals meststoffen en hormonen die worden geïntroduceerd in gekweekte planten en dieren die we consumeren, kunnen ook een bijdragende factor zijn voor auto-immuunziekten.

Wanneer moet je naar een dokter?

Raadpleeg een arts als u symptomen heeft zoals terugkerende koorts, overmatige pijn, zwelling of constante vermoeidheid. Omdat auto-immuunziekten verschillende organen kunnen aantasten, zal uw arts u begeleiden naar specialisten, afhankelijk van uw aandoening.

Enkele specialisten die u kunnen helpen bij het bestrijden van auto-immuniteit zijn: [12]

Dermatoloog

voor huidziekten zoals psoriasis

Gastro-enteroloog

voor aandoeningen van het spijsverteringsstelsel, voor bijvoorbeeld IBD, Coeliakie

Endocrinoloog

voor hormonale stoornissen zoals het syndroom van Hashimoto

Reumatoloog

voor ziekten van de gewrichten zoals reumatoïde artritis

Neuroloog

voor aandoeningen van het zenuwstelsel zoals Multiple Sclerose

Nefroloog

voor ziekten die de nieren aantasten.

Voedingsdeskundigen

kan een geschikt dieet adviseren, welke voedingsmiddelen moeten worden opgenomen en welke voedingsmiddelen moeten worden vermeden om de symptomen te verlichten.

Diagnostische tests voor auto-immuunziekten

Het detecteren van auto-immuunziekten is niet eenvoudig en het diagnosticeren ervan kan ingewikkeld en tijdrovend zijn. De beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg houden rekening met de fysieke symptomen en kunnen ook laboratoriumtests voorschrijven.

Sommige diagnostische tests die vaak worden gebruikt om auto-immuniteit te detecteren, zijn als volgt: [13]

Antinucleaire antilichamen Test (ANA)

Dit is gericht op het detecteren van de auto-antilichamen geproduceerd door het immuunsysteem. Een positieve ANA kan wijzen op de aanwezigheid van een auto-immuunziekte, maar het kan de specifieke niet detecteren.

Reumatoïde Factor (RF)

Dit detecteert abnormale eiwitten die gezonde gewrichten en andere cellen aanvallen. Deze test kan wijzen op de aanwezigheid van auto-immune artritis.

Totaal bloedbeeld

Het detecteert abnormaal hoge WBC’s, wat kan wijzen op immuunoveractiviteit.

C-reactief proteïne (CRP)

Hoge niveaus van dit eiwit geproduceerd in de lever kunnen wijzen op ontsteking, die vaak voorkomt bij auto-immuunziekten.

Complement niveau

Een abnormaal laag niveau van dit eiwit is een indicator van auto-immuunziekten.

Inpakken

Auto-immuunziekten zijn een complexe reeks aandoeningen die verschillende delen van het lichaam kunnen beïnvloeden. Hoewel er geen specifieke behandelingen voor deze ziekten, medicatie en het vermijden van triggers kunnen helpen de incidentie van opflakkeringen te verminderen. Een gezonde levensstijl en vermindering van stress kunnen een lange weg gaan in het beheersen van auto-immuunziekten en het hebben van een functioneel en plezierig leven.

Begin met het kennen van je huid